Kullanacağımız makine ve kimyasallara göre çeşitli baskı yöntemleri vardır.
Baskı Yöntemleri;
-El Baskısı
-Makine Baskısı diye baskıyı ikiye ayırabiliriz.
El baskısında baskı masalarına tutturulan kumaşlara sırayla desenlerin çekildiği kalıplarla boya kumaşa transfer edilir. Asılarak veya islim dediğimiz buhar silindirlerinden geçirilerek kurutulur. El baskısı günümüzün ahtapot baskısına temel teşkil etmiştir.
1- Kabartma gravürlerle baskı
2- Rulo baskı (Derin gravürlerle baskı)
Rotasyon baskı makinesi
3- Düz veya silindirik şablonlar ile baskı
– Filmdruck baskı
– Düz şablonlu filmdruck makineler ile baskı
– Silindirik şablonlu (rotasyon) makineler ile baskı
4- Dijital baskı makineleri ile baskı şeklinde sıralayabiliriz.
Uygulama şekline göre 3 çeşit baskı vardır;
– Direkt baskı
– Aşındırma baskı
– Rezerve baskı
En yaygın baskı çeşitleri direkt ve rezerv baskıdır. Direkt (Pigment) baskı sistemiyle pamuk, rayon, asetat, polyamid, polyester, poliakrilonitril, cam lifi vs. üzerine baskı yapabiliriz.
Direkt baskı sisteminde, kıvam patınınhazırlanmasında aşağıdaki ürünler kullanılır:
Carrier: Kıvamlaştırıcı işlevi vardır. Boyanın düşük sıcaklıkta kumaşa afinite olmasını sağlar.
Binder: Bağlayıcı
Whıte: Emülsiyon patlarının hazırlanmasında kıvamlaştırıcı işlevi vardır.(Son yıllarda ekelojik açıdan kullanılmıyor). Kolay buharlaşmasından dolayı kurutma kolaylığı sağlar. Parlaklık sağlar. Sudan gelecek kireç lekelerini önler.
Su: Sert sular vizkozite kaybına sebep olacağı için yumuşak su kullanılmalıdır.
Emülgatör: White sprit ile su esaslı stabil biçimde birleşmesini sağlar. Su karışımını stabil tutan kıvamlaştırıcıdır.
Kullandığımız kimyasal maddelere göre sıralama yaparsak:
- Reaktif Baskı
- Ronjan Baskı
- Dispers Baskı
Reaktif baskı
Reaktif boyalar ve reaktif baskı patı yardımıyla ön işlem yapılmış kumaş üzerine uygulanır.
Aşındırma baskı
Aşındırma baskı metodu iki yüz yıldır kullanılan bir baskı metodudur. 19. yy’da öncelikle kumaş üzerinde oksidatif aşındırma yapılırken, 20. yüzyılın başında redüktif aşındırma uygulanmıştır. Bu baskı metoduyla, direkt baskıyla elde edilemeyen düzgün ve yüksek kaliteli baskı desenlerinin basılması mümkündür.
Aşındırma baskı, boyalı kumaşa uygulanır. İşlemleri ve maliyeti pahalı ancak baskı kalitesi yüksektir. Aşındırma baskıda prensip, bölgesel renk tahribidir. Aşındırma işleminde kumaşın zarar görmemesi açısından, indirgen aşındırma tercih edilir.
Amaç, boyalı bir kumaşın rengini basılı alanlarda tahrip edip yeni renk hapsetmek esasına dayanır. Bu amaçla aşındırmaya uygun boyalarla kumaşa bir ön boyama yapılmaktadır. Bunun için aşındırma maddesi dediğimiz zemin boyasını tahrip eden kimyasal bulunduran bir baskı patıyla baskı işlemi uygulanmaktadır. Eğer, bu pata; boya da dâhil edilirse aşınan bölgelere farklı renk boyalarla şekiller basma imkânı da bulunmaktadır. Baskı sonrası ve baskı sonu yapılan fikse sonrası kumaşın uzun süre beklemesi kumaşta geri dönülmesi imkânsız sonuçlara yol açar. Yıkamada ise bir yükseltgen madde kullanılarak aşındırma boyasının yükseltgenip kumaşa hapsolması amaçlanır.
Küp aşındırmada, başlangıçta kullanılan, buğday nişastasından ve kitreden yapılan pat maddeleri zor çözüldüğünden, zaman içinde yerlerini nişasta-eter/kristal gummi’den oluşan kıvamlaştırıcılara; daha sonra nişasta-eter/keçiboynuzu türevlerine bıraktılar.
Bu kıvamlaştırıcıların, ekonomik olmaları, yıkanıp uzaklaştırılmalarının kolaylığı ve suda biyolojik olarak yok edilebilmeleri, onları kullanımda öne çıkarmıştır.
Nişasta kökenli kıvamlaştırıcılarla diğerlerine göre, baskıda daha esnek filmler oluştururlar, daha iyi baskı kalitesi verirler.
Cassia’nin avantajlarını sayarsak;
– Yumuşak baskı filmleri
– Daha iyi baskı patı stabilitesi
– Şablonları tıkamaması
– Baskı makinesinin daha uzun çalışabilmesidir.
– Kolay yıkanabilmesi
Reaktif zeminlerde renkli aşındırma (Asidik)
Zemin aşınmaya uygun boyalarla boyanmış olacak.
Baskı patının hazırlanması
Pigment Boyar madde x gr.
Aşındırma patı 100 gr
Binder (Hetizarin UB) 100 gr – 120
Diamonyum sülfat ½ 20 gr
(Alginatlı)Emülsiyon patı + su 200 gr
Su X____
1.000 kg
Aşındırma patı Hazırlama
50-100 gr Rongalit C
50 gr Alginatlı emülsiyon
patı çözebilecek miktarda.
Bu karışım hazırlanıp baskı patına katılacak.
Dikkat:
1)Fikse 150 °C’da 3 dakika (Normal pigment gibi)
2)Diamonyum fosfat veya sülfat asidik ortam içindir. pH düzenleyici olarak kullanılır.
3)Binder olarak Helizarin UB uygun
4)Boyamız Rongalit C ye karşı dayanıksızsa Decrolin kullanılabilir. (50 gr yeterli)
Gaz Emülsiyonun hazırlanması;
300 lt gaz
55 kg Emülgatör
65 kg su
50-100 kg alginat %4 lük (yüksek viskositeli alginat)
570-600 kg
Reaktif zeminler üzerine pigment aşındırmalarda, reaktif boyanın tipine bağlı olarak aşındırma patının asitliğini ayarlamak sureti ile (vinil sülfon tiplerde daha az asidik, triazinlerde ise daha kuvvetli pat’lar kullanarak) her iki tip reaktif boyadan olumlu sonuçlar almak mümkündür.
Rezerve baskı
Amaç, baskılı bir bölgede zemin renginin fikse olmasını engellemektir. Böylece kumaş, rezerve maddesi adı verilen bir madde içeren patla basılıp kumaşa baskı işlemi gerçekleştirilmektedir. Rezerve maddesinin görevi bulunduğu alandaki boyanın fiksesini önlemektir. Bu bölgeler ya beyaz kalır veya pata rezerve maddesine dayanabilecek boyaların ilavesiyle renkli rezerveler oluşturulabilir.
Pigment baskı
Binder denilen bağlayıcı kumaşa pigment boya ve patla beraber uygulandığında pigment baskı adı verilen bir baskı yapılmış olur. Genelde uygulanan sıcaklıkla ve pH’ın yükselmesinin aynı anda olmasıyla, pigment boya; binder yardımıyla kumaşa bağlanır. Kurutmaya girmeden önce; pH’ın yükselmesi erken bağlanmaya, patın jelimsi bir durum almasına ve baskı sırasında tıkanmalara yol açar ki bu pek arzu edilen bir durum değildir. Pigment baskılı kumaşlar; fikse sonrası yıkanmaz. Diğer bütün baskı çeşitlerinde, fikse sonrası yıkama işlemi yapılır.
