Reaktif boyama, ağırlıklı olarak boyama makinelerinde yapılmaktadır. Soğuk sanıp bekletme metoduyla boyama oranı her geçen gün artmaktadır. Küçük metrajlı boyamalarda bu boyama metodunun tercihi daha uygundur Ekonomik oluşu, daha az kimyasal kullanımı, boyama yönteminin basitliği, boyamada tuz kullanılmaması tercih sebebidir.
Bu prosesle ince ve kalın dokuma kumaşlarla, örgü kumaşların boyanması mümkündür. Bu prosesle hatasız mal boyamak için şunlara dikkat edilmelidir:
–Boyanacak kumaşın ön terbiyesi düzgün olmalıdır
–Dikiş kalın olmamalıdır, yoksa iz yapar.
–Boya seçimine dikkat edilmelidir.
–Kumaşın nem oranı kontrol edilmelidir.
–Dozajlamaya dikkat edilmelidir.
–Malın dalma süresi standart olmalıdır.
Kullanılan kimyasallar:
–İyon tutucu
–Islatıcı; köpürmeyen, seri ıslatıcı ve alkaliye dayanıklı olmalıdır.
–Üre; önce boya çözülür. Sonra üre çözülen boyaya katılır.
–Alkali; Alkali olarak kostik, soda, sodyum silikat kullanılabilir.
Su sıfır sertlikte ve ph=6-7 olmalıdır.
Boyama banyosuna girecek kumaş soğuk olmalıdır. Boya banyosunda sıcaklık farkı on dereceyi geçmemelidir. Aksi takdirde baş-son farkı olabilir. Örgü kumaşların boyanmasında kenar kıvrılmalarına dikkat edilmelidir. Boyanacak kumaşın boy çekmesi önceden ayarlanmalıdır. Pilling efekti kontrol edilmelidir. Sıkma efektleri kumaşa göre değişir. Makine geçiş hızı 1,5-2 saniye olmalıdır. Örgü mallar için geçiş hızı 25-30 m/dak.
İnce kumaşlarda (viskon-poplin) geçiş hızı 60-70 m/dak arasında olmalıdır. Geçiş hızı sabit olmalıdır. Boyanacak kumaşın hidrofilitesi iyi olmalıdır. Boyanan kumaş daha düzgün sarılmalı, kumaş kaymamalıdır. Baskı silindirlerinin basıncına dikkat edilmelidir. Ağır baskı silindirlerinin hassas kumaşlarda kenar ve orta farkına sebep olduğu gözlenmiştir.
Dok’a düzgünce sarılmış kumaş plastik folyo ile iyice sarılıp kenarları hava girmeyecek şekilde bağlanır. Böylece kumaştaki alkalinin havanın içindeki karbondioksit ile etkileşip bölgesel olarak nötralize olmasını engelleyecektir. Bekleme istasyonlarının yeri iyi seçilmelidir. Yüksek ısı farkı oluşursa merserizeli pamuk ve viskon kumaşlarda kenar ve orta farklarına yol açabilir. Kılavuz olarak kullanılacak kumaş boya almayacak, propilen gibi elyaflardan seçilmesi uygundur.
Boyanan kumaşın bekleme süresi en az 6 saat olmalıdır. Bekleme süresi kullanılan alkali, boyanan makine renk derinliği ve ortam sıcaklığına göre değişir. Merserizeli kumaşların fikse süresi daha kısadır.
Fikse olan kumaşın üzerindeki hidrolizat, boya makinelerinde, kontini yıkama makinelerinde yıkama ile uzaklaştırılır.
Direk Boyalarla Boyama: Direkt boyarmaddeler, anyonik yapıda ve suda çözünen boyarmaddeler olup, selüloz esaslı elyafı alkali ortamda, bir elektrolit (tuz) beraberliğinde (sodyumklorür gibi), kaynama temperatüründe boyarlar. Direkt boyarmaddelerle de çalışılırken yumuşak sıcak sukullanılmalıdır, çünkü sert su çökelek oluşumuna neden olur. Eğer kırılmaya müsait kumaşlar boyanacaksa boya banyosuna kırık önleyici verilmelidir. Boyamaya 40 0C’de başlanır. Boyadan önce soda ilavesiyle pH=9,5-10’a ayarlanır. Boya 15 dakikada dozajlanır. Yine 10 dakika beklenir. 30 dakikada 98 0C’ye çıkılır. 10-15 dakika sonra, banyoya tuz veya sülfat dozajlanır. Rengin durumuna göre 20-45 dakika bu sıcaklıkta bekletildikten sonra boya banyosu taşarlı olarak boşaltılır. Yıkama işlemi, boya temizleninceye kadar soğuk durulamalar ve 50 0C’lik suyla durulama şeklinde olmalıdır. Son durulama suyuna 40-50 0C’de direk boya fiksatörü ve yumuşatıcı verilir pH=5-5.5’ da 20 dakika işlem yapılmalıdır. pH, bu işlemde önem taşır.
Termazol Boyama: Kumaşın kuru halde ısı fiksaj işlemiyle sürekli sistemde boyanması esasına dayanır. Yüksek metraj ön fikse işlemi ile birlikte yapılabilmesi, karışım elyaftan oluşan kumaşlarda aynı banyoda boyama yapılabilmesi, carrier kullanımına gerek duyulmaması bu yöntemin artılarıdır. Tamamı polyesterden oluşan kumaşlarda aşamalar: kumaşın boyama flottesiyle temas 110-120C’de ara kurutma işlemi, termasolleme 180-230 0C’de 1-1,5dakika işlem ve ard işlemlerden oluşur. Ard işlemlerde termofiksaj sorasında kumaşa sıcak ve soğuk suyla yıkama yapılır. Daha sonra polyester kumaş üzerindeki boyanın fazlası alkali ortamda indirgen yıkama ile uzaklaştırılır. Pes pamuk karışımlarda ise daha çok mat olan renklerin orta ve koyu renklerinde uygulanabilen bir yöntemdir.
Bu işlem öncesinde kumaşın kolay ve düzgün bir şekilde işlem görebilmesi için, haşıl sökme ve yıkama işlemlerinin iyi yapılmış olması önemlidir. Eser miktarda kumaşın üzerinde bu maddelerin kalması benekli boyamalar elde edilmesi anlamına gelir ki, bu istenen bir durum değildir. Kumaşın her yerinin homojen olarak kurumuş olması da ,iyi bir boyama yapılabilmesi için önem taşır. Kumaşın yüzeyinde hav ve buna benzer kalıntılar bulunması halinde bunların alt kısmı iyi boya alamayacağından açık renk olacaktır. Gazze yapılması durumunda gaz- zenin düzgün olarak yapılmış olması da iyi bir boyama için önemlidir. İşlemin silindirli veya hot-flue kurutucularda yapılması halinde mamuldeki çekme değerlerini sağlamak için ön fiksaj yapılması tavsiye edilir.
Pes pamuk karışımlarının tek banyo termasol/pad-steam yöntemiyle boyanabilir. Daha çok mat renklerin orta ve koyu renklerde boyanması için uygundur. Bu yöntemde dispers ve küp kükürt boyaları beraber kullanılır. Aşamalar şu şekildedir: Önce hazırlanan boyalar emdirilir. 120-140 0C’de kurutma yapılır.210-220 0C’de 60 saniyede işlem yapılır. Daha sonra indirgen madde ile işleme alınır. Buharlama 102-104 0C’de 45-60 saniye yapıldıktan sonra 30-40 0C’de durulamaya devam edilir. Daha sonra asetik asitle pH =4,5’e ayarlanıp tekrar durulama 70-80 0C’de dispersiyon kimyasalı ve yıkama kimyasalı ile yapılır.
Akrilik Tow Boyama: Kullanılan yardımcı malzemeler:
retarder, egalizatör ve anti- statik malzemedir. Antistatik malzemenin yarısı boyada, yarısı soğutmada banyoya ilave edilir. Asitle boyama pH’ı 4,20-4,30’a ayarlanmalıdır. Retarder miktarı, kullanılacak boya yüzdesine göre ayarlanır. Boyama sıcaklığı 102 0C olup renge göre 30 ile 60 dakika bu sıcaklıkta beklenir. Sonra soğutmaya geçilir.
paylaşımınız için teşekkürler